Değerli Rodos ve İstanköy Türkü Soydaşlarımız,
Türkiye üniversitelerinde Rodos ve İstanköy Türklüğü ile ilgili olarak çalışmalar derneğimizin yol göstericiliği ve desteğiyle son yıllarda büyük bir hız kazandı.
Bunlardan birisi de, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Anabilim Dalı’nda Prof.Dr.Metin Ekici Danışmanlığında Gökçe Emeç’e ait “İstanköy-Yunanistan Türklerinin Geçiş Ritüelleri” adlı yüksek Lisans Tezidir.
Tez çalışması Derneğimiz salonunda Gökçe Emeç tarafından sunuldu. Başkanımız Prof.Dr.Mustafa Kaymakçı,Emeç ve Ekici’ye Rodos ve İstanköy Türkleri adına teşekkür etti.
Bilgilerinize sunuyor ve İstanköylü soydaşlarımıza iletmenizi rica ediyoruz.
Rodos,İstanköy ve Onikiada Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği
İSTANKÖY-YUNANİSTAN TÜRKLERİNİN GEÇİŞ RİTÜELLERİ
ÖZET
Bireyin yaşamındaki dönüm noktalarına eşlik eden ritüellere “geçiş ritüelleri” adı verilmektedir. Geçiş ritüelleri, yer, durum, sosyal statü ve yaşla ilgili olan doğum, erginlenme, evlenme ve ölüm gibi evreleri kapsamaktadır. Bu bağlamda İstanköy Türklerinin geçiş ritüellerini konu edinen bu çalışmada, gözlem (doğal ortamda pasif katılımcı olarak) ve görüşme (yönlendirilmiş görüşme) tekniğiyle elde edilen verilerin yapısal bir incelemesi esas alınmıştır. Elde edilen veriler, “uygulama öncesi”, “uygulama sırası” ve “uygulama sonrası” olmak üzere üç aşamalı olarak her geçiş ritüeli kendi içinde birimlere ayrılıp temel özellikleri tespit edilmiştir. Bu özellikler tespit edilirken Türk Dünyasının çeşitli topluluklarından da yararlanılmıştır.
Çalışmada geçişritüellerinin millî kimliğin oluşmasında ve korunmasındaki önemi incelenmiştir. İstanköy Türklerinin hem Türkiye’ye yakın bir konumda bulunmaları, hem de adada yaşayan Türklerin birkaç köyde toplu hâlde yaşamaları, geçiş ritüellerindeki uygulamalarda Türk Dünyası ile aralarındaki organik bağın kopmamasına sebep olmuştur. Bu bağ, İstanköy Türklerinin millî kimlik bilinçlerinin oluşumunda etkili olmuş, adada sayısal olarak çoğunluğu elde bulunduran Yunanlar arasında asimile olmamalarını sağlamıştır.
Çalışma, “Giriş”, üç bölüm, “Sonuç” ve “Kaynakça”dan oluşmaktadır. “Giriş” bölümü, onbir alt başlıktan meydana gelmektedir. Tezin “Giriş” bölümünde Oniki Adaların isimlendirme problemi ele alınmış; Ege adalarının coğrafi özellikleri, tarihi, nüfusu ve ekonomik yapısı, sosyo-kültürel ve dinî hayatı, idari yapısı, güncel sorunları ve çözümleri ile Oniki Ada Türklerinde Türk kimliği konuları ele alınmıştır. Tezin “Birinci Bölüm”ünde öncelikle mit ve ritüel ilişkisi ele alınmış, geçiş ritüelleri hakkında bilgi verilmiştir. “İstanköy Türklerinin Doğum ve Sünnetle İlgili Ritüelleri”, “İstanköy Türklerinin Evlilikle İlgili Ritüelleri” ve “İstanköy Türklerinin Ölümle İlgili Ritüelleri” başlıklarını taşıyan birinci, ikinci ve üçüncü bölümde ise, her bir bölüm ayrı ayrı “uygulama öncesi”, “uygulama sırası” ve “uygulama sonrası” başlıkları altında yapısal olarak incelenmiştir.
Tezin “Sonuç” bölümünde derleme çalışması sonucunda ulaşılan bulgulara genel bir çerçeve oluşturacak şekilde yer verilmiş, çalışmada yararlanılan kaynakların künyeleri ise “Kaynaklar” bölümünde yer almıştır.
Anahtar Kelimeler: İstanköy Türkleri, geçiş ritüelleri, doğum, sünnet, evlenme, ölüm, millî kimlik.
ABSTRACT
The rituals accompanying the turning points in an individual’s life are called “rites of passage”. Rites of passages include stages of life such as birth, puberty, marriage and death that are related to location, situation, social status and age. In this context, this study, dealing with the rites of passage among the Istanköy Turks, is based on a structural analysis of data collected by observations (as passive participants in the fieldwork) and interview (guided interview) technique. The collected data was divided into three stages: separation, trasition and incorporation, each rite of passage was also divided into subgroups and their basic characteristics were determined. The knowledge about the rites of passage among various communities of the Turkic World were utilized in the determination of these characteristics.
The significance of the rites of passage in the formation and safeguarding of the national identity has been analyzed in this study. Due to the fact that Istanköy Turks have been living so close to Turkey and the Turks living on the island preferred to remain together in a few villages, the organic bond between Istanköy Turks and the rest of the Turkic World has not ruptured in terms of the application of the rites of passages. That bond has become effective in the formation of national identity consciousness of the Istanköy Turks, and prevented them from being assimilated among the Greeks, who have the majority in the island.
This study consists of “Introduction”, three main chapters, “Conclusion” and “References”. The “Introduction” part consists of eleven subtitles. In the introduction, the problem of naming the Dodecanese was addressed; the geographical characteristics, history, population and economic structure of the Aegean Islands, socio-cultural and religious life, administrative structure, current problems and solutions, and Turkish identity issues in the Dodecanese Turks were discussed. In the “First chapter” of the thesis, firstly the relation between myth and ritual is discussed and information about the transition rituals is given.There are three chapters in the study titled “The Rites of Passage of the Istanköy Turks Related to Birth and Sunnah”, “The Rites of Passage of the Istanköy Turks Related to Marriage” and “The Rites of Passage of the Istanköy Turks Related to Death”.Each chapter has been structurally analyzed under the headings separation, trasition and incorporation.
The “Conclusion” part of the thesis includes findings that were reached as a result of field research, and the sources used in the study are given in the “References” chapter.
Keywords: Kos Turks, the rites of passage, birth, circumcision, marriage, death, national identity.